Παπαϊωάννου Αικατερίνη Διευθύντρια Νοσηλευτικής Υπηρεσίας MSc Health Management , PhD.
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
<< Ουκ έστιν η ψυχή χωριστή του σώματος>> Αριστοτέλης.
Η Νοσηλευτική είναι επιστήμη, λειτούργημα και τέχνη που εντάσσεται μέσα στην κοινωνία σαν αρωγός της προστασίας του ατόμου, συμμετέχοντας στη διατήρηση και προαγωγή της υγείας, στην πρόληψη της ασθένειας, στην παροχή φροντίδας σε όλες τις φάσεις και καταστάσεις, στοχεύοντας στη μεγιστοποίηση της αποκατάστασης και λειτουργικότητας του ατόμου, αλλά και τη διατήρηση της ευεξίας του. Είναι συνυφασμένη με τη ζωή και την προσαρμογή σε ένα περιβάλλον αξιών και αναγκών που θα καθορίζουν την πορεία του ανθρώπου. Aπαιτεί διανοητική, συναισθηματική και φυσική προσπάθεια και έχει ως στόχο την ικανοποίηση των αναγκών του ασθενούς , την φυσική φροντίδα και την ψυχολογική του υποστήριξη. Η επιτυχής άσκηση της απαιτεί γνωστικές, τεχνικές και διαπροσωπικές δεξιότητες, προϋποθέτει την αλληλεπίδραση και την συνεχή επικοινωνία με τον ασθενή
- ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΑΠΟΘΕΡΑΠΕΙΑ.
Αποκατάσταση θεωρείται το σύνολο των ιατρικών, νοσηλευτικών και θεραπευτικών πράξεων από ομάδα επιστημόνων υγείας, για την αντιμετώπιση των κινητικών και γνωσιακών προβλημάτων του ασθενή, με στόχο τη βάδιση, την αυτοεξυπηρέτηση, την επιστροφή στην οικογένεια και στην εργασία του.
Η Μονάδα εξειδικευμένης Φροντίδας και Αποθεραπείας – Αποκατάστασης ,είναι η κατάλληλη δομή Υγείας για να συνεχίσει ο ασθενής τη νοσηλεία του αμέσως μετά την έξοδο του από το Νοσοκομείο, που τον βοηθά να ξανακερδίσει τις ικανότητες του και συνδυάζει, στην ίδια δομή, εξοπλισμό αποκατάστασης υψηλής τεχνολογίας σε συνάρτηση με όλες εκείνες τις υπηρεσίες που έχει ανάγκη ο ασθενής για την αποκατάσταση του, (ιατρικές, νοσηλευτικές, αποκατάστασης) και αντιμετωπίζει τα προβλήματα στη βάδιση, την κίνηση, την ισορροπία, τα προβλήματα κατανόησης και έκφρασης του λόγου, τα προβλήματα κατάποσης, αντίληψης και συμπεριφοράς καθώς και τα προβλήματα οξέος και χρόνιου πόνου. Στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ακολουθεί υποχρεωτικά αμέσως μετά την νοσοκομειακή περίθαλψη ώστε να επιτευχθεί ταχύτερη αποκατάσταση , αποτελεσματική διαχείριση του ασθενή με σκοπό τη βελτίωση στο μέγιστο βαθμό των αποτελεσμάτων της θεραπείας.
Διότι :
- Προλαμβάνει σοβαρές επιπλοκές επικίνδυνες για τη ζωή του ασθενή.
- Επιτυγχάνει σε συντομότερο χρόνο την αποθεραπεία του ασθενή. Η καθυστερημένη αποθεραπεία μπορεί να προκαλέσει μόνιμη βλάβη, που δύσκολα διορθώνεται.
- Τα προβλήματα είναι σύνθετα (παράλυση, διαταραχές αντίληψης, συμπεριφοράς , λόγου και ομιλίας, σίτισης κ.λ.π ) και δύνανται να αντιμετωπιστούν μόνο σε εξειδικευμένες μονάδες Υγείας τα οποία διαθέτουν εξοπλισμό αποκατάστασης υψηλής τεχνολογίας, ιατρική παρακολούθηση και εξειδικευμένη αποκατάσταση.
2.Η ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ – Ο ΝΟΣΗΛΕΥΤΗΣ ΩΣ ΜΕΛΟΣ ΤΗΣ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΟΜΑΔΑΣ
Το Διεθνές Συμβούλιο Νοσηλευτικής (International Council of Nurses – ΙCN) αποδίδει περιεκτικά στον ορισμό της νοσηλευτικής τον πολυδιάστατο ρόλο του νοσηλευτή. «Η Νοσηλευτική είναι επιστήμη υγείας ,αναπόσπαστο μέρος του συστήματος υγείας. Ενσωματώνει την προαγωγή της υγείας, την πρόληψη της αρρώστιας και τη νοσηλευτική φροντίδα των αρρώστων, των αναπήρων και των ατόμων στο τελικό στάδιο της ζωής τους ως βιοψυχοκοινωνικών ανθρωπίνων υπάρξεων όλων των ηλικιών, σε όλες τις δομές και τα επίπεδα φροντίδας (πρωτοβάθμια, δευτεροβάθμια, τριτοβάθμια φροντίδα, κέντρο υγείας, κοινότητα, σπίτι, χώρος εργασίας, σχολείο Στο άρθρο 13 του Κώδικα Νοσηλευτικής Δεοντολογίας (ΠΔ 216/2001, ΦΕΚ 167/τ. Α΄/25-07-2001) αναγνωρίζεται ο ισότιμος ρόλος του νοσηλευτή στη θεραπευτική ομάδα, καθώς και η επιστημονική του ανεξαρτησία (Βαρδάκη, 2009).Επίσης, έχει την πρωταρχική ευθύνη για την ποιότητα της παρεχόμενης νοσηλευτικής φροντίδας στους πολίτες» (Ραγιά, 1995). Η συνηγορία, η προαγωγή ενός ασφαλούς περιβάλλοντος, η έρευνα, η συμμετοχή στη διαμόρφωση πολιτικών υγείας, η διαχείριση συστημάτων υγείας και ασθενών και η εκπαίδευση αποτελούν καίριους ρόλους των νοσηλευτών (ΙCN, 1988).
Το όραμα για τον νοσηλευτή είναι η προάσπιση και η φροντίδα υγείας των ατόμων σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους μέσα από την αναγνώριση της διαφορετικότητάς τους, τη σύναψη θεραπευτικών σχέσεων και την ανάπτυξη συνεργασιών (CHNC, 2011).
Αναφέρεται ότι όταν οι επαγγελματίες υγείας εργάζονται μέσα σε ομάδα έχει πολλαπλά πλεονεκτήματα καθώς συνδυάζει γνώσεις και δεξιότητες από διαφορετικούς επαγγελματίες υγείας , μειώνει το κόστος της φροντίδας και βελτιώνει τόσο την ποιότητα της παρεχόμενης φροντίδας, όσο και την ποιότητα ζωής των ατόμων. Καθώς η λειτουργία διεπιστημονικής ομάδας προβάλλει ως επιτακτική ανάγκη για τη διασφάλιση της συνέχειας και της δικτύωσης των υπηρεσιών, είναι απαραίτητη η κατανόηση του ρόλου των άλλων επαγγελματιών υγείας αλλά και η συνεργασία μαζί τους. με απώτερο σκοπό την προαγωγή αποτελεσματικής συνεργασίας μεταξύ τους.
Στη φροντίδα που παρέχεται από τη διεπιστημονική ομάδα, οι ασθενείς και η οικογένεια κατέχουν κεντρική θέση , αποτελούν το επίκεντρο . Ο νοσηλευτής ως μέλος της ομάδας λειτουργεί με σεβασμό προς τις αξίες και τα ενδιαφέροντα του ασθενούς και της οικογένειάς του, κινητοποιεί και ενδυναμώνει την ενεργητική συμμετοχή τους στον σχεδιασμό, την εφαρμογή και την αξιολόγηση του σχεδίου φροντίδας αλλά και των υπηρεσιών και αναγνωρίζει και σέβεται την πολιτισμική διαφορετικότητά τους (Mosser & Begun, 2014), καθώς η ανάπτυξη πολιτισμικής επάρκειας αποτελεί βασική δεξιότητα στα πλαίσια της εκπαίδευσής του (Papadopoulos, 2011).Καθένας χρειάζεται διαφορετική νοσηλευτική φροντίδα και, επομένως, ο ρόλος του νοσηλευτή στη φροντίδα του είναι διαφορετικός.
Συνεπώς, έχει δύο στόχους: αφενός, την παροχή φροντίδας υγείας, η οποία περιλαμβάνει την εκπαίδευση στην υγεία, την πρόληψη και την προαγωγή της υγείας και αφετέρου, την παροχή κλινικής φροντίδας μέσα από τις δομές φροντίδας υγείας (EEC NoR(83)5˙ Kemp et al., 2005).Αποτελεί λοιπόν αναπόσπαστο και αναντικατάστατο μέλος της ομάδας . Βιβλιογραφικά τεκμηριώνεται η αναγκαιότητα της κατάλληλης εκπαίδευσης του νοσηλευτή και των σύνθετων δεξιοτήτων που απαιτούνται καθώς και ο καθοριστικός του ρόλος ως διαχειριστής της φροντίδας (case manager, care manager) με διπλούς αποδέκτες:
α) το άτομο, την οικογένεια, την κοινότητα και β) την ομάδα, την υπηρεσία, το σύστημα υγείας.
Ο ρόλος του στην ομάδα υγείας είναι, η αξιολόγηση και η παροχή φροντίδας(θεραπεία, υποστήριξη, πρόληψη, ανακουφιστική φροντίδα, αποκατάσταση), με στόχο τη βελτίωση της υγείας και της ποιότητας ζωής του ατόμου. Επίσης, συμμετέχει στον συντονισμό της φροντίδας, στη διασφάλιση της και στη βελτίωση της αποδοτικότητας και της αποτελεσματικότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών.
Η προαγωγή της αυτοφροντίδας των ατόμων αποτελεί βασική μέριμνα του νοσηλευτή, και η συνεργασία του με άλλους κλάδους υγείας και υπηρεσίες θεωρείται προϋπόθεση για την ολοκλήρωση του πολυδιάστατου έργου του (Ραγιά, 1995).
Η νοσηλευτική ασκείται κάτω από πρωτόκολλα, κατευθυντήριες οδηγίες, κανόνες, εξειδικευμένα προγράμματα, αρχές, ανάλογα με τις ανάγκες του ατόμου και του οικογενειακού του περιβάλλοντος, αλλά πάνω από όλα από ανθρώπινες αξίες τις οποίες οι νοσηλευτές καλούνται να τις εντάξουν μέσα στο καθημερινό κλινικό έργο.
Το νοσηλευτικό επάγγελμα , διέπεται από ηθικές αρχές, ανθρωπισμό, αλτρουισμό ,έχει πλούσιο «βιογραφικό» αφοσίωσης στην προαγωγή της υγείας, της ευημερίας των ατόμων, οικογενειών και κοινωνιών, βασιζόμενο στην χρήση και άσκηση ερευνητικών και εκπαιδευτικών νοσηλευτικών μοντέλων, διασφαλίζοντας τη νοσηλευτική, ως ένα ανεξάρτητο και κατοχυρωμένο επιστημονικό κλάδο.
Προσφέρει τις υπηρεσίες του χωρίς διάκριση, με αγάπη και ενδιαφέρον μέσα από αποδοτικούς μηχανισμούς διασφάλισης της ποιότητας φροντίδας στους πάσχοντες άμεση σύνδεση της υγείας με την ίδια την ύπαρξη και την επιβίωση έχει ως αποτέλεσμα οι ανάγκες αυτές να κατέχουν πρωταρχική θέση στην κλίμακα των αξιών – αναγκών του ανθρώπου.
Οι νοσηλευτικές παρεμβάσεις απαιτούν εξειδικευμένες γνώσεις, δεξιότητες και ικανότητες που τις χαρακτηρίζουν ο σεβασμός, η αξιοπρέπεια, η αυτονομία και ατομικότητα κάθε ανθρώπινης ύπαρξης, η προστασία των δικαιωμάτων του αρρώστου, το δέος για το δώρο της ζωής, η αμέριστη-αδιάκοπη-αδιάκριτη-αμερόληπτη υπηρεσία στο άτομο, η ευθύνη και ο σεβασμός για την παροχή ολοκληρωμένης, εξατομικευμένης και ανθρωπιστικής νοσηλευτικής φροντίδας.
Η επίτευξη του υψηλότερου δυνατού επιπέδου υγείας αποτελεί τον πλέον σπουδαίο στόχο, η πραγματοποίηση του οποίου ,απαιτεί τη συντονισμένη επιστημονική γνώση και δράση όλων των μελών της διεπιστημονικής ομάδας.
<<Τι έστιν άνθρωπος ;……μέγα άνθρωπος….επίγειον και ουράνιον, πρόσκαιρον και αθάνατον >> Γρηγόριος Νύσσης.
Βιβλιογραφία
- Βαρδάκη, Ζ. (2009). Στοιχεία υγειονομικής νομοθεσίας: νομοθεσία επαγγέλματος νοσηλευτή/-τριας. Σημειώσεις μαθήματος. Αθήνα: Τμήμα Νοσηλευτικής ΤΕΙ Αθήνας.
- Cary, A. (2006). Διαχείριση περίπτωσης. Στο M. Stanhope, J. Lancaster, Ε. Γκεσούλη–Βολτυράκη και Μ. Νούλα(Επιμ.) Κοινοτική Νοσηλευτική (τόμ. Α’). Αθήνα: Πασχαλίδης, σσ. 309-330.
- Γκαμπρίς, Χ. & Σουρτζή, Π. (2014). Μετάφραση, εφαρμογή και αξιολόγηση του συστήματος Omaha στην κοινοτική νοσηλευτική στην Ελλάδα. Νοσηλεία και Έρευνα, 38, σσ. 54-66.
- Papadopoulos, I. (2011). Το μοντέλο των Papadopoulos, Tilki & Taylor (PTT) για την ανάπτυξη της πολιτισμικής επάρκειας των επαγγελματιών υγείας. Στο I. Papadopoulos, Α. Καλοκαιρινού και Χ. Κούτα, Διαπολιτισμική νοσηλευτική και πολιτισμική επάρκεια για τους επαγγελματίες υγείας. Αθήνα: Πασχαλίδης.
- Παπασταύρου, Ε. (2015). Η έννοια της φροντίδας στη νοσηλευτική. Στο Π. Σαράφη και Θ. Κωνσταντινίδη (επιμέλεια), Εισαγωγή στη Νοσηλευτική Επιστήμη και τη Φροντίδα Υγείας. Αθήνα: Broken Hill.